همشاگردی

 

اولین نکته‌ای که در این زمینه به نظر می‌رسد، بار معنایی است که برخی از کلمات با خود دارند؛ برای نمونه، «مادر» بار معنایی عاطفی و مهربانی را با خود به همراه دارد؛ در حالی که تا کلمه «دشمن» شنیده می‌شود، ستیزه و مخاصمه را به ذهن متبادر می‌سازد. کلمه «امتحان» نیز نوعی استرس، هیجان، نگرانی و اضطراب را با خود به یدک می‌کشد و هر شنونده‌ای را به حال و هوای دیگر می‌برد و شاید به خاطر همین است که امروزه علمای تعلیم و تربیت از به کار بردن مکرر آن پرهیز کرده و کلماتی نظیر «ارزشیابی توصیفی» را جایگزین آن نموده‌اند. حال بگذریم از اینکه ما با توجه به فرهنگ و پیشینه تاریخی که قایل به افراط و تفریط هستیم، همین کلمه ارزشیابی توصیفی را که جایگزین کلمه امتحانات شده چنان از سکه انداخته‌ایم که هنوز شروع نشده و جا نیفتاده است، دارد معنای خود را از دست می‌دهد و خرداد که می‌رسد دانش‌آموز عزیز ما ککش هم نمی‌گزد و اصلاً ملتفت نمی‌شود که خرداد کی آمد و کی رفت؛ یعنی نه به آن شوری شور و نه به این بی‌نمکی؛ اما به هر جهت با آن همه استرس و فشار روانی که از گذشته در مورد امتحانات وجود داشته پر واضح است که صحیح نیست و جای دفاع ندارد و ما (متولیان آموزشی و پرورشی، والدین و ...) و خود دانش‌آموزان باید این هیجان کاذب و دل‌نگرانی عظیم را کم کنیم و با مقوله امتحانات برخورد منطقی و قابل دفاعی داشته باشیم.

متاسفانه گزارش‌های رسیده حاکی از این است که برخی از مواقع، دانش‌آموزان نوجوان ما در امتحانات خردادماه آن چنان دچار هیجان و استرس می‌شوند که آثار منفی آن تا همه عمر در وجود آنها می‌ماند. این موضوع، باعث تاسف بسیار است؛ اما سوای بار معنایی امتحان و پیشینه تاریخی آن، یکی دیگر از عوام استرس‌زا و هیجان‌آور امتحانات، والدین هستند که ندانسته آب به آسیاب دشمن می‌ریزند و با افزایش حساسیت، باعث سردرگمی و نگرانی بچه‌ها می‌شوند؛ آن هم غالباً به دو دلیل: یکی اینکه خودشان چنین فضایی را تجربه کرده و با آن آشنا هستند و حتی انس گرفته‌اند. گاهی وقت‌ها والدین خرده می‌گیرند که این هم شد امتحان! در زمان ما چنین و چنان بود و «بگیر» و «ببند» بود، و چنان از دوران امتحانات خودشان صحبت می‌کنند که نفس در سینه هر شنونده‌ای حبس می‌شود و بالا نمی‌آید؛ دوم اینکه چون برخی از آمال و آرزوهای خودشان را در شمع وجود بچه‌ها می‌بینند و به آنچه نرسیده‌اند، دوست دارند بچه‌ها برسند، بنابراین، دایم آتش امتحانات را شعله‌وتر می‌کنند تا به خیال خودشان بچه‌ها بیشتر بخوانند که صد البته در پاره‌ای از مواد نتیجه عکس می‌دهد و ما از آن سر بام می‌افتیم.

یکی دیگر از عوامل استرس‌زایی امتحانات، به نحوه مطالعه دانش‌آموزان باز می‌گردد. امروزه با توجه به توسعه قارچ‌گونه مؤسسات آموزشی که هر کدام سعی می‌کنند به زبانی خودشان را متمایز از سایر مؤسسات نشان دهند، روش‌های مطالعه تغییر کرده و غالباً به طور ناقص ارایه می‌شود. کم نیستند مؤسسات آموزشی و افراد مثلاً شاخص و زبده که جزوه مختصر و مفید و لاغری را تهیه کرده و مدعی می‌شوند که این اکسیر شامل همه مطالب کتب درسی می‌شود و هر کس که آن را تهیه کند و به آن نگاهی بیندازد، رویین تن شده و دیگر تبر هیچ آزمونی در جوشن او فرو نرفته و از هر آزمونی سربلند بیرون خواهند آمد؛ در حالی که واقعیت چیز دیگری است و لازمه موفقیت در آزمون، وفاداری به کل محتوای کتاب و مطالعه همه قسمت‌ها بویژه نمودارها، عکس‌ها، مسایل و .... است. خوشبختانه کم نیستند دانش‌آموزان دقیق و فهیمی که فقط با مطالعه تمام و کمال محتوای کتاب‌های درسی، هم در آزمون‌ها و امتحانات به موفقیت مطلوب می‌رسند و هم در رقابت عظیم آزمون سراسری گوی سبقت را از سایرین می‌ربایند.

از دیگر عوامل بد امتحان دادن را می‌توان استرس و هیجان خود جلسه امتحان دانست. برخی از دانش‌آموزان عزیز سر جلسه امتحان چنان عجول و دستپاچه و دل‌نگران ظاهر می‌شوند که همین عوامل، آنها را از رسیدن به نمره مطلوب و خوب امتحان دادن دور می‌کند؛ در حالی که وقتی پای صحبت و درد‌دل ایشان می‌نشینی می‌بینی که جنم و ظرفیت امتحان را داشته و فقط این عجله و شتاب و دستپاچگی باعث کسر نمره نهایی‌شان شده و آنها را گرفتار کرده است.

پس باید سعی کنیم که در «امتحانات» بعدی به موارد گفته شده توجه بیشتری داشته باشیم. می‌بایست در هر امتحان به دانسته‌های خود ایمان داشته و قبل از آن هم خوب مطالعه کرده باشیم. ثانیاً استرس و هیجان کاذب را از خود دور کنیم و با تسکین خاطر و به دور از هیجان و استرس در سر جلسه امتحان بنشینیم. برای نوشتن و تحویل ورقه نیز اصلاً عجله  نکرده و از حداکثر وقت خودمان استفاده کنیم. خوش‌خطی و منظم نوشتن را باید سرلوحه کارمان قرار دهیم تا همین نظم در نوشتن به نظم در رفتار ما منجر شود.

اما تا دیر نشده، حرف آخر را برای داوطلبان کنکور بزنیم، و آن حرف این است که امتحانات خرداد هر چه بود و هست دارد طی می‌شود، و این روزها، روزهای پایانی امتحانات است. داوطلب عزیز کنکور باید متوجه باشند که امتحانات مدرسه‌ای و امتحانات کنکور دو مقوله جدا از هم هستند و سؤالات آزمون سراسری آزمونی است از کلیه دانسته‌های طول تحصیل شما. چه بسا دانش‌آموزانی که ممکن است در امتحانات خرداد آن چنان که توقع داشته‌اند نتوانند مطلوب ظاهر شوند، اما در آزمون اصلی که همان آزمون سراسری است بخوبی ظاهر شده و در رشته دلخواهی هم پذیرفته شوند؛ پس به همه داوطلبان عزیز توصیه می‌کنیم امتحانات را پشت‌سر بگذارید و صرف‌نظر از نتایج آن به پیش رو نگاه کنید. شما طی چند روز آینده باید در رقابت بزرگ آزمون سراسری شرکت نمایید. خودتان را برای آن آماده کنید تا ان‌شاءا... با استواری و اطمینان مناسب در آن رقابت حضور یابید.