همشاگردی

 

تعطیلات سال نو بی‌شک یکی از جذاب‌ترین روزهای دانش‌آموزان است که شور و هیجان دید و بازدیدها و مسافرت‌ها و تفریحات و خلاصه یک استراحت شیرین حتی از یک ماه پیش، ذهن آنها را به خود مشغول می‌کند؛ اما عده‌ای از این دانش‌آموزان که داوطلبان شرکت در کنکور هستند، تعطیلات عید را فرصتی برای جبران عقب ماندگی‌های درسی یا پیشی گرفتن از دیگر رقیبان می‌دانند؛ بنابراین، تعطیلات عید برای داوطلبان کنکوری، رنگ و بویی دیگر دارد و از تلاش و کوشش بیشتر آنها حکایت می‌کند.

پس شما هم به عنوان یک داطلب کنکوری این حس و حال را درک کنید و با انگیزه بالا و آمادگی کامل به استقبال نوروز بروید. بارها در مقالات مربوط به کنکور از اهمیت این ایام برایتان سخن گفته‌ایم؛ به گونه‌ای که از نظر مشاوران تحصیلی، این روزها به دومین گذرگاه طلایی کنکور معروف است. اگر شما از این ایام بخوبی بهره ببرید و استفاده خوبی از آن داشته باشید مطمین باشید که موفق خواهید شد. در این مورد فرقی نمی‌کند که شما داوطلب عزیز تا به حال بخوبی و با برنامه‌ریزی مطالعه کرده یا اینکه در زمینه آمادگی برای کنکور اهمال و کندی داشته‌ و یا اینکه به عنوان یک داوطلب متوسط برای آزمون آماده شده‌اید. از هر گروه و دسته‌ای که باشید، با یک عزم راسخ و یک برنامه‌ریزی مناسب می‌توانید به هدف خود دست پیدا کنید؛ البته باید انتظار معجزه و موارد غیرعادی را از خود و تلاشتان نداشته باشید؛ ولی یقین داشته باشید که ثمره تلاش و کوشش خود را بزودی خواهید دید.

حتماً با خود می‌گویید که در این چند روز چگونه می‌توانیم خود را به بهترین شکل برای کنکور آماده کنم. قبل از هر چیز باید به عنوان یک داوطلب کنکور،  باور کنید و بپذیرید که امسال تعطیلات عید شما با سال‌های دیگر یک تفاوت اساسی دارد و شما باید به جز دو تا سه روز از این روزها را تماماً به مطالعه و آمادگی برای کنکور بپردازید. باید در روزهایی که به مطالعه اختصاص داده‌اید، از دید و بازدید، تفریح و تماشای تلویزیون بپرهیزید و فقط زمان خاصی را که بین مطالعه دروس است استراحت کنید. مهم‌ترین مورد این است که یک خانه تکانی درسی درست و اساسی از برنامه‌ریزی و عملکرد خود در ماه‌های گذشته، داشته باشید. خود را محک بزنید و نقاط قوت و ضعف خود را در طول آمادگی برای کنکور و درس‌هایی که مطالعه کرده‌اید، مشخص کنید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید تکلیف خود را برای ایام عید مشخص کنید و موفقیت بیشتری کسب نمایید. وقتی نقاط ضعف و قوت خود را در دروس مختلف مشخص کردید، باید با توجه به توان خودتان و زمانی که می‌توانید برای هر یک از درس‌ها اختصاص دهید یک برنامه‌ریزی خوب داشته باشید. با یک نقشه دقیق و طبق یک برنامه جامع درس بخوانید تا بازده مطالعه شما چند برابر شود. در این مقاله، چگونگی تنظیم برنامه جامع را برای شما توضیح می‌دهیم؛ فقط باید یکی دو ساعت وقت صرف کنید و طبق روشی که توضیح می‌دهیم یک «برنامه جامع» را برای خودتان تنظیم نمایید و سپس با نظم و دقت آن را به طور کامل اجرا نمایید. آن گاه خواهید دید که دو یا سه هفته در ایام نوروز برای شما ارزش چند ماه را خواهد داشت و شما جهش بزرگی به جلو خواهید داشت.

یکی از مشکلاتی که برخی از داوطلبان در دوره آمادگی برای کنکور با آن مواجهند، برنامه‌ریزی درست و اصولی برای کنکور است. اولین قدم برای موفقیت در کنکور، داشتن یک برنامه خوب است؛ به دلیل اینکه، وضع درسی و آمادگی در دروس مختلف برای تمام داوطلبان کنکور یکسان نیست؛ بنابراین، نمی‌توان یک برنامه کلی نوشت و آن را برای اجرا به همه داد. در اینجا یک چارچوب کلی نشان داده می‌شود که با توجه به شرایط متفاوت افراد و سلیقه هرکس، تنظیم و اجرا می‌شود.

     لازمه تنظیم چنین برنامه‌ای، اختصاص دادن یک تا دو ساعت وقت برای تشخیص و تعیین نقاط ضعف و قوت خود است. آن وقت خواهید دید که این چند هفته، چگونه ارزش چند ماه را برای شما خواهد داشت. برای این کار، باید تعداد ساعاتی را که در ایام عید می‌توانید درس بخوانید مشخص کنید؛ مثلاً اگر بیست روز و روزی ده ساعت می‌خواهید مطالعه کنید، در مجموع دویست ساعت فرصت مطالعه دارید؛ در ضمن باید توجه داشت که زمان استراحت خود را نیز در برنامه مشخص کنید. پیشنهاد می‌کنیم که براساس روحیه و توانتان، حتماً دو تا چهار روز را برای استراحت در نظر بگیرید. این چند روز بمرور زمان اثر خود را بر روند مثبت یادگیری و مطالعه شما در ایام عید بخوبی نشان خواهند داد.

هرگاه بخواهید که یک مجموعه کار آموزشی را به صورت کامل انجام دهید یا یک مجموعه درسی را به طور کامل یا نسبتاً کامل دوره کنید، برنامه جامع تنظیم می‌کنید. توصیه ما این است که برنامه جامع را هیچ گاه برای کمتر از دو هفته یا بیشتر از چهار هفته طراحی نکنید. در هنگام اجرا و در پایان برنامه جامع، باید کارهای انجام شده و انجام نشده را بررسی و ارزیابی کنید. حداقل یک بار دیگر می‌توانید برنامه جامع تنظیم کنید و آن هم در فرصت یکماهه قبل از برگزاری آزمون سراسری است.

برنامه جامع چه اجزایی دارد؟

برنامه جامع شامل ده ستون است و عنوان‌های این ستون‌ها بترتیب عبارتند از: نام درس، تابلوی آموزشی، برنامه آزمون، تصمیمات و اهداف، منابع مطالعاتی پیشنهادی، سایر منابع اطلاعاتی، زمان برای سه هفته، زمان برای هفته اول، زمان برای هفته دوم و زمان برای هفته سوم. در اینجا قسمت‌هایی را که نیاز به توضیح بیشتر دارند توضیح می‌دهیم:

در ستون تابلوی آموزشی، ارزیابی خود را درباره وضعیت آموزشی‌تان در هر درس می‌نویسید. پس از اینکه نقاط قوت و ضعف دروس خود و سایر نکات را یادداشت کردید، روی یک کاغذ،اسم تمام کتاب‌ها و سرفصل های آنها را که نیاز به مطالعه یا مرور مجدد یا تست‌زنی دارد نوشته و مدت زمان لازم برای مطالعه، یادآوری، رفع اشکال و طبقه‌بندی را (که در پایان مفصلاً توضیح داده خواهد شد) مشخص کنید؛ مثلاً شما به عنوان یک داوطلب گروه آزمایشی علوم تجربی، به این نتیجه می‌رسید که درس زیست شناسی، احتیاج به مرور مجدد و تست‌زنی دارد و چند فصل شیمی و دروس دین و زندگی و ادبیات که قبلاً آنها را مطالعه نکرده‌اید احتیاج به مطالعه و درس ریاضی نیز احتیاج به رفع اشکال دارد. حال شما بخوبی به نقاط ضعف خود پی برده و آماده‌اید تا برای رفع مشکلات مطالعاتی خود گام بعدی را بردارید.

 ۲- تصمیمات و اهداف و منابع مطالعاتی

در ستون چهارم با توجه به وضعیت درسی خود، تصمیماتی برای مطالعه دروس مختلف بگیرید.دقت کنید که این تصمیمات قابل اجرا باشند؛ مثلاً یکباره تصمیم نگیرید که طی سه هفته، دو بار کتابی را دوره نمایید و تمام مسایل آن را حل کنید و به چند صد تست هم پاسخ دهید! (مطمیناً تصمیمات غیرواقعی قابل اجرا نخواهند بود.) منابع مطالعاتی خود را نیز دقیقاً مشخص کنید. برای مطالعه دروس و یادگیری مطالب حتماً از کتاب درسی‌تان بهره بگیرید؛ البته ممکن است که در یک درس، تسلّط کافی داشته باشید و نیازی به مطالعه تشریحی آن درس نباشد و مرور یادداشت‌ها و مقداری تمرین و تست زدن برایتان کافی باشد؛ در این صورت، منابع تستی و تمرین را مشخص کنید. تمرین‌های کتاب درسی، منابع مفیدی برای تمرین هستند. سایر منابع دلخواه خودتان را در ستون ششم اضافه کنید و تعداد صفحاتی را که می‌خواهید مطالعه کنید، مسایل و تست‌ها را هم بنویسید. پیش از آنکه به فکر تمرین تست‌های جدید باشید به تمرین و مرور و حل مسایل و تست‌هایی بپردازید که قبلاً آنها را مطالعه کرده‌اید. باید آنچه را که قبلاً فرا گرفته‌اید در ذهنتان تثبیت کنید و آن گاه به مطالعه و یادگیری مطالب جدید بپردازید. 

پیش‌بینی کنید که اساساً در ایام نوروز، چند ساعت وقت برای مطالعه دارید و برای مطالعه هر درس، چند ساعت می‌توانید اختصاص دهید. آن دسته از داوطلبانی که تاکنون برنامه متعادل (نرمال) نوشته‌اند این موضوع را بهتر می‌توانند پیش بینی‌کنند. اگر دانش آموز هستید و تا روزهای آخر اسفند به مدرسه می‌روید، توجه کنید که زمان مطالعه شما قبل از شروع تعطیلات، کمتر است، و همچنین اگر می‌خواهید دو روز اول عید را تعطیل کنید این مدت را هم در نظر بگیرید. سعی کنید که تخمین دقیقی از ساعات مطالعه خود داشته باشید؛ مثلاً بگویید که من در هفته اول می‌توانم پنجاه ساعت درس بخوانم و سپس این پنجاه ساعت را بین دروس مختلف تقسیم کنید.به اهمیت هر درس و وضعیت خود در هر یک از دروس توجه کنید. اگر هنگام تنظیم برنامه رویاپردازی کنید و تصمیمات بلند پروازانه بگیرید، نه تنها نتیجه بهتری کسب نخواهید کرد، بلکه تمام زحمتی که برای تنظیم برنامه کشیده اید به هدر خواهد رفت.

پس از نوشتن برنامه جامع، برنامه روزانه‌تان را تنظیم نمایید. در برنامه روزانه برای هر روز حداکثر پنج درس را در نظر بگیرید. اگر مثلاً برای درس فیزیک ده ساعت در نظر گرفته‌اید، می‌توانید آن را به چهار نوبت مطالعه دو و نیم ساعته یا پنج بار مطالعه دو ساعته تقسیم کنید و روزهای مطالعه را هم مشخص کنید؛ مثلاً تصمیم بگیرید که چهار نوبت در روزهای شنبه، دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه و هر بار به مدت دو و نیم ساعت فیزیک بخوانید. تکالیف خود را نیز برای هر نوبت مطالعه مشخص کنید: اینکه فقط کتاب را مطالعه می‌کنید، مساله حل می‌کنید یا تست هم می‌زنید. منابع را بنویسید. در ابتدای هر هفته، برنامه روزانه را در کنار برنامه جامع روی مقوا نصب کنید و در پایان هر روز و هر هفته، موارد اجرا نشده را در ستون آخر بنویسید و پس از تصحیح و تعدیل و تصمیم‌گیری مجدد به برنامه هفته بعد بیفزایید.

 اولویت بندی درس های کنکور

یک روش خیلی خوب این است که دروسی را که در آنها ضعف بیشتری دارید و نیاز به دقت و توجه بیشتر دارند یا سریع فراموش می‌شوند در ابتدای صبح بخوانید و درس‌هایی را که به آنها علاقه دارید یا فقط به یک رفع اشکال کوچک نیاز دارند برای بعد از ظهر بگذارید. بدیهی است که باید تعداد ساعات مورد نیاز را در قالب تعداد ساعات موجود بگنجانیم و اگر زمان موجود، جوابگوی نیاز ما برای رفع اشکال نیست باید از سرفصل ها و دروسی که کمتر از آنها سؤال می‌آید فعلاً صرف نظر کرده و روی سرفصل های ضروری تمرکز کنیم؛ در غیر این صورت، نه تنها نمی توان به درستی مطالعه کرد، بلکه بعداً متوجه می شویم که در کل از این زمان استفاده مناسب نکرده و فقط وقت خود را تلف کرده‌ایم؛ پس یک طرح برنامه خوب برای خودتان داشته باشید.

طرح برنامه باید به گونه‌ای باشد که بدانیم در فلان روز و فلان ساعت (البته به صورت نسبی) باید چه درسی خوانده شود. این کار باعث جلوگیری از انحراف ذهن و نگرانی از ضعف در دروس دیگر می‌شود؛ چون می‌دانیم که یقیناً در فلان وقت، آن درس‌ها هم رفع اشکال می‌شود. به عنوان یک راهکار منطقی روان‌شناسانه دیگر، بهتر است دروس مهمی را که در آنها ضعف بیشتری داریم، در روزهای اول برنامه بگنجانیم تا نگرانی ما نسبت به آنها کاهش یافته و بقیه درس‌ها را براحتی بتوانیم بخوانیم. در ادامه، به منظور انعطاف‌پذیری بیشتر برنامه، مثلاً اگر امروز یک بخش دو ساعتی ریاضی داشته و تمایل کمی برای مطالعه این درس بنا به شرایط این لحظه داریم، می‌توان یک بخش دیگر مشابه به جای آن قرار داده و خواندن ریاضی را به فرصت مناسب دیگری موکول کنیم که هم چارچوب برنامه‌ریزی‌مان به هم نریزد و هم مجموع ساعات مطالعه روزانه میسر شود؛ به این صورت، ما در یک چارچوب معین آزاد هستیم، در حالی که بازدهی و راندمان کاری و مطالعاتی‌مان کم نشده است. به مثالی که در این زمینه می‌زنیم، توجه کنید: فرض کنید که شما در برنامه روز سوم فروردین برای ساعت ده تا دوازده قبل از ظهر درس عربی را گنجانده‌اید و بعد احساس می‌کنید که در آن زمان، بنا به دلایلی مانند در دسترس نبودن جزوه، نمی‌توانید مطالعه کنید؛ پس تصمیم می‌گیرید درسی مانند شیمی یا زبان را که همان روز یا روز آینده در دو ساعت باید مطالعه می‌کردید، در ساعت در نظر گرفته شده برای عربی بخوانید و زمان آن درس را بعداً به عربی اختصاص دهید.

 

1-    قبل از اینکه شروع به برنامه‌ریزی و پخش مباحث درسی در طول روزهای برنامه درسی خود کنید، ابتدا یک تحلیل و ارزیابی سریع از روند مطالعه خود در گذشته داشته باشید و مباحث را با توجه به میزان تسلّط خود به سطوح ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی کنید، و با توجه به سطح هر مبحث، راهکار مطالعاتی مختص آن را پیاده کنید. برای مباحث ضعیف‌تر، بهتر است که دوباره جزوه و کتاب درسی را به دقت مطالعه کرده و سپس تست‌زنی آن را انجام دهید. در مباحث متوسط، مرور سریع‌تر جزوه درسی و سپس پرداختن به تست‌های مرتبط توصیه می‌شود. مرور خلاصه‌ها و پرداختن به تست‌های غلط، «نزده» و مهم علامت زده شده و کتاب‌های تستی مرتبط با مباحث قوی، می‌تواند مفید‌تر باشد. 

2-    به عنوان یک داوطلب کنکور که تقریباً سه ماه تا آزمون وقت دارد، حتماً درس‌ها یا مباحثی را که در ایام عید تازه مطالعه یا مرور می‌کنید و هنوز خلاصه‌برداری نکرده‌اید، خلاصه‌برداری کنید. تکمیل خلاصه‌های درسی در این ایام، بعدها کمک بزرگی به شما در هفته آخر باقی مانده به کنکور خواهد کرد. دقت کنید که خلاصه‌ها با توجه به ماهیت هر درس و مبحثی می‌تواند ساختار متفاوتی داشته باشد؛ به طور مثال، می‌توانید در دروس یا مباحثی که بیشتر مشکل دارید یا خیلی زود آنها را فراموش می‌کنید اقدام به این کار کنید، و یا اینکه به نوشتن تمام فرمول‌های اصلی و فرعی یک مبحث در یک صفحه، که بهتر از نداشتن هیچ گونه خلاصه‌ای از آن است، اقدام کنید.

3-    برنامه‌های جامع و روزانه را پس از تنظیم آنها به اعضای خانواده یا دیگر افراد آگاه که با روحیات شما آشنایی دارند، نشان دهید و از نظرات مشورتی آنان بهره بگیرید.

4-     اگر در پایان یک هفته ملاحظه کردید که بخش قابل ملاحظه‌ای از تصمیمات خود را اجرا نکرده‌اید، برنامه‌تان را مورد بازبینی قرار دهید و قسمت‌های کم اهمیت‌تر آن را حذف کنید.
هر قدر هم پایه درسی‌تان ضعیف باشد، هیچ درسی را به طور کامل حذف نکنید. در این گونه دروس می‌توانید مباحثی را بیابید که برایتان ساده‌تر باشد.